Cobalt Blue Spinel hay còn được gọi là đá Spinel xanh cobalt, chuyên được khai thác tại Sri Lanka, Tanzania, Myanmar, Pakistan và Việt Nam. Bà Lê Yến – Phó chủ tịch tập đoàn Humana kiêm đại diện Hiệp hội Đá quý màu quốc tế (ICA) khẳng định rằng: “Việt Nam có 3 loại đá quý đứng đầu thế giới là ruby, spinel và ngọc ốc. Đáng tiếc là người Việt biết rất ít về hai trong ba viên ngọc này”. Cùng Tintrangsuc tìm hiểu kỹ hơn về loại đá này ngay nhé!
Đôi nét về Cobalt Blue Spinel?
Cobalt Blue Spinel là gì?
Khi nghĩ đến Spinel, chúng ta thường nghĩ ngay đến loại đá quý màu đỏ dễ bị nhầm lẫn với Ruby, loại đá bán quý này đã đi vào lịch sử nhân loại hơn hai nghìn năm.
Vào thời cổ đại, con người không có máy móc tiên tiến để phân biệt cấu trúc của các loại đá khác nhau nên thường nhầm lẫn. Bên cạnh đó, Spinel cũng thường được tìm thấy bên trong các mỏ chứa Ruby, Sapphire và Spinel có màu tương tự như Sapphire nên cũng rất dễ lẫn lộn.
Vì những lý do trên mà danh tiếng của Spinel bị giảm sút và bị dán nhãn là “đồ giả” của Ruby và Sapphire. Sau đó, những người yêu thích đá quý phát hiện ra một kỹ thuật để phân biệt hai loại này.
“Không có Spinel xanh nào có thể sánh với Spinel xanh tìm thấy ở Việt Nam. Với Tintrangsuc, chúng là một trong những Spinel xanh chất lượng cao nhất trên thế giới. Những khoáng chất như thế này thực sự được tìm thấy trên bề mặt trái đất. Rất, rất hiếm.” – Vincent Pardieu.
“Có lẽ, việc phát hiện ra những Spinel màu xanh là khám phá quan trọng nhất từng được thực hiện ở Việt Nam. Màu xanh của nó không thể nhầm lẫn với bất kỳ màu nào khác vì chúng là màu xanh coban duy nhất trên hành tinh, Màu xanh thuần khiết.” – Vladyslav Yavorskyy.
Lịch sử Cobalt Blue Spinel?
Spinel màu xanh Coban thuộc họ Spinel nổi tiếng. Spinel được biết đến với màu hồng, đỏ hoặc màu hoa oải hương. Trong khi đó, Cobalt Blue Spinel là hiếm nhất và có giá trị nhất trong tất cả các màu Spinel.
Hai mỏ đá Spinel chính ở Việt Nam nằm ở Lỗ An và Quý Châu, được phát hiện vào cuối những năm 80. Hầu hết các mỏ đá ở Luân Đôn đã được khai thác từ những năm 1990. Khu vực này được biết đến với việc sản xuất Spinel đỏ, đá Ruby và đá Sapphire có chất lượng cao và kể từ những năm 2000, nó cũng được biết đến như một nguồn cung cấp Spinel màu xanh lam nổi tiếng.
Cobalt Blue Spinel được khai thác ở đâu?
Thị trấn Yên Thế nằm ở khu vực huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái, miền bắc Việt Nam. Tất cả các mỏ Spinel xanh ở huyện Lục Yên đều nằm trong bán kính 20km tính từ Yên Thế.
Các mỏ Spinel xanh Coban có Bãi Gấu, Mây Trung, Bãi Sơn, Bãi Lính 1, Khe Khỉ, Khau Cả, Lũng Thín, Lũng Đẩy, Kim Kang, Chum Trăn. Trong đó, chỉ có Mây Trung, Bãi Sơn và Bãi Chiến sĩ 1 là các mỏ đá chính, còn lại là các mỏ sa khoáng phụ. Bãi Sơn không được khai thác từ năm 2012.
Mây Trung được chia thành hai địa điểm cách nhau khoảng 150m. Một là vách đá cẩm thạch nơi có thể khai thác spinel màu đỏ và hoa oải hương, và thứ hai là nơi có thể chiết xuất Spinel màu xanh Coban từ các mạch đá cẩm thạch.
Cobalt Blue Spinel khai thác như thế nào?
Ba mỏ chính được khai thác ở Mây Trung, Bái Sơn và Bái Linh. Đây là các dãy núi đá cẩm thạch cao khoảng 600 mét. Ngoài ra, Spinel màu xanh Coban được khai thác từ đá cẩm thạch bằng dụng cụ cầm tay và máy khoan búa.
Các mỏ thứ cấp tạo ra hầu hết sản lượng Spinel xanh Coban. Một số mỏ thứ cấp nằm trong các thung lũng phía đông của dãy núi giàu Spinel: Cổ Ngạn, Khâu Ca, Lũng Thin, Lũng Đẩy và Kim Kang.
Khe Khỉ và Bãi Gấu nằm trong vùng núi của tiểu trũng. Những người khai thác sử dụng vòi và nước rửa để phân loại sỏi chứa đá quý. Một số trầm tích thứ sinh nằm trong các hang động đá vôi trong đá cẩm thạch.
Những viên sỏi nặng được rửa sạch và phân loại bên trong hang động, sau đó được đưa lên bề mặt để phân loại dưới ánh sáng ban ngày. Spinel màu xanh Coban từ các mỏ sơ cấp có hai dạng khác nhau.
Thông thường, những người khai thác bắt gặp chúng ở dạng “lưới”, dạng các tinh thể có kích thước cm. Đôi khi là hình bát diện đẹp mắt và chứa một phần các thành phần đá quý hoặc dưới dạng tập hợp các tinh thể bát diện.
Những viên nhỏ đều có những phẩm chất khác nhau. Chúng được những người khai thác tách ra hoặc nghiền nát để chiết xuất một lượng nhỏ spinel quý hiếm.
Một số viên đá Spinel màu xanh Coban được tìm thấy lớn hơn 5 carat, nhưng không có chất lượng cao về màu sắc hoặc độ tinh khiết. Spinel màu xanh lam cũng thường được tìm thấy trong đá cẩm thạch ở dạng bát diện hoặc song sinh có kích thước bằng milimet.
Về màu sắc, tông màu và độ bão hòa của Cobalt Blue Spinel thay đổi theo từng vùng. Ở những vùng có trầm tích Bãi Gấu thứ cấp thì các tinh thể sẽ có màu xanh Coban đậm và to, kích thước lên đến 10 carat.
Ở những Chùm Trăn và Bãi Sơn thì đá Spinel có màu xanh Coban sẽ sáng hơn và kích thước tối đa đạt được là 5 carat. Mặt khác, các tinh thể từ Mây Trung và Khe Khỉ lại có màu xanh coban rất bão hòa nhưng lại có kích thước nhỏ.
Những viên đá Spinel màu xanh này thường có kích thước khoảng bằng milimet ở các khu vực trầm tích sơ cấp. Nó thường dấu mình trong lớp đá cẩm thạch, vì thế, các nghệ nhân chạm khắc dùng nó để tạo ra các tác phẩm mang tính giải trí cao.
Quá trình hình thành Cobalt Blue Spinel?
Lịch sử kiến tạo phong phú của Đông Nam Á được thừa hưởng từ một số quá trình biến dạng liên quan đến sự chuyển động và khép kín. Sau đó là sự va chạm hình thành dãy núi Himalaya.
Ban đầu, đại dương cổ ngăn chặn hai mồm núi lửa chính đó là: Trung Quốc (Dương Tử) và Đông Dương (nay là Việt Nam, Lào, Campuchia, Thái Lan và Myanmar).
Trong đại dương này, một nền Carbonat cũ được tăng trưởng bởi giai đoạn trầm tích. Các vận động kiến tạo làm cho đại dương này đóng cửa và các khoáng vật khác được lắng đọng.
Hai khối chính (Dương Tử và Đông Dương) đã va chạm vào nhau. Các đá trầm tích và Magma của vỏ đại dương đều trải qua công đoạn biến dạng và biến chất dữ dội.
Trong quá trình va chạm, sự biến đổi của hỗn hợp các khoáng chất cacbonat nền móng cũ và 1 số nguyên liệu xấu (chẳng hạn như đất sét) lắng đọng có thể dẫn tới sự hình thành diopside. Sau đó, Diopside mất ổn định và vươn lên thành Olivin, Spinel và Clinohumite.
Đá Spinel màu đỏ và xanh coban luôn được tìm thấy trong đá cẩm thạch. Loại đá này sở hữu căn nguyên từ 1 nền cacbonat cũ, sau đó đã bị biến chất.
Các tinh thể thạch quý giá nằm trong lớp đá cẩm thạch ở Việt Nam này có nguồn gốc từ sự phân hủy và biến chất của các loại chất hữu cơ. Loại đá Cobalt Blue Spinel này luôn được hài hòa với olivin (forsterit gần như tinh khiết).
Các khu vực khác nhau tạo ra đá Ruby và Spinel (đỏ hoặc xanh coban) cũng mang những đặc điểm riêng biệt. Spinel đỏ và hồng ngọc có cơ chế nảy sinh siêu giống nhau. Forsterit chỉ liên kết với Spinel xanh và Clinohumite chỉ liên kết với đá Spinel đỏ.
Tính chất của Cobalt Blue Spinel?
Đá Cobalt Blue Spinel là một loại đá quý tự nhiên với màu sắc đặc trưng là màu xanh đậm với tông màu xanh cobalt. Dưới đây là một số tính chất đặc biệt của đá Cobalt Blue Spinel:
Đánh giá ngoại quan Cobalt Blue Spinel
Trong quá trình đánh giá và phân loại chất lượng, những mẫu Cobalt Blue Spinel có thể chia thành ba mẫu theo mô tả màu sắc của chúng:
- Mẫu SAT BLU: tông màu tối trung bình, độ bão hòa mạnh và màu xanh coban tới xanh coban violet.
- Các mẫu SKYBLU: tông màu sáng đến siêu sáng, độ bão hòa mạnh và màu xanh coban.
- Các dòng GRANBLUE: tông màu hơi sáng đến sáng, Granblue có màu xanh lam đến xanh tím.
Ở các dòng đá Spinel xanh này, màu sắc đều đồng nhất trong mỗi viên đá và cho thấy sự thay đổi màu sắc từ màu xanh Coban dưới ánh sáng của mặt trời. Đặc biệt, khi soi dưới ánh đèn sợi đốt, nó sẽ lập tức chuyển sang màu xanh Coban nhạt hơn.
Nếu quan sát kỹ, bạn sẽ thấy sự thay đổi màu sắc rõ ràng ở những viên đá có độ bão hòa cao. Đặc biệt ở vùng Yên Thế, đa số các viên Spinel đều sở hữu màu xanh xám và một số chất màu xanh Coban.
Đá Spinel xanh Coban được khai thác từ trầm tích thường có dạng tròn và trọng lượng lên đến vài chục Carat. Tuy nhiên ở Khe Khỉ, đá Spinel xanh Coban sẽ thường được tìm thấy dưới dạng khối bát diện.
Tính chất quang học và vật lý Cobalt Blue Spinel
Chỉ số khúc xạ dao động từ 1.711 tới 1.718, trọng lượng riêng của chúng từ 3.578 tới 3.673. Không mang khúc xạ kép kỳ dị và trơ dưới cả ánh sáng tia cực tím.
Thành phần hóa học Cobalt Blue Spinel
Đá Spinel có cấu trúc phân tử và công thức hóa học là MgAl2O4. Các tạp chất chính có trong thành phần của Cobalt Blue Spinel là Li, Fe và Zn. Ngoài ra, nó còn chứa một lượng vừa đủ: Be, Ti, V, Cr, Mn, Ga, Ni và Co.
Đá Spinel xanh được tạo ra nhờ những tạp chất sắt (Fe) hoặc Cobalt (Co²⁺). Khi kết hợp với Cobalt sẽ cho ra những viên có màu xanh Coban tươi sáng và vô cùng rực rỡ. Còn khi kết hợp với sắt sẽ cho ra những viên màu xanh Coban thẫm và ngã ánh tím.
Kết cấu Cobalt Blue Spinel
Đá cẩm thạch có màu Spinel màu xanh Coban thường có cấu trúc phân tử dạng hạt, với kích thước từ vài Milimet đến vài Centimet.
Khoáng vật bên trong Cobalt Blue Spinel
Đá hoa chứa Spinel màu xanh Coban cốt yếu được cấu tạo bởi Canxit (đôi lúc là Magie) và Dolomit. Thành phần chính của khoáng vật bên trong đá quý là: Olivin và Pargasit.
Một số chất phụ được xác định bằng kính hiển vi hoặc EDS sở hữu SEM, bao gồm Titanite, Rutil, Zircon, Graphit, Apatit, một số khoáng vật Sulfua, và Phyllosilicat.
Các Sunfua chủ yếu là Pyrotin (Fe₁₋ₓS₁⁻; đơn) có các phiến kính phân giải Pentlandit ((Fe,Ni)₉S₈; khối) và Violarite (FeNi₂S₄; khối). Hơn nữa, quang phổ Raman đã giúp phân biệt giữa những lớp Silicat khác nhau, chủ yếu là Clinochlore và Phlogopite.
Chất Humite không được tìm thất trong đá cẩm thạch, mặc dù khoáng chất này có tác động tới đá Spinel đỏ và Spinel tím, cũng như đá Ruby.
Giá Cobalt Blue Spinel bao nhiêu?
Đá Spinel xanh Coban nhìn chung có giá cao hơn rất nhiều so với các mẫu đá quý Spinel màu sắc khác ở Việt Nam (nói riêng) và trên thế giới (nói chung).
Các tinh thể đá Spinel xanh Coban thường chỉ mức trung bình và không lớn. Nguồn cung cấp cũng đang dần bị giới hạn.
Đa số các tinh thể đá Spinel xanh trên thị trường hiện nay là những viên sở hữu kích thước chỉ bằng 1-2 đốt ngón tay. Những viên tinh thể này thường được giao dịch trên thế giới với giá tiền từ vài trăm lên đến vài ngàn USD.
Hiện nay, các chuyên giá đá quý và những nhà sưu tập thế giới đều cho rằng viên tinh thể Cobalt Blue Spinel lớn nhất hiện tại sở hữu trọng lượng khoảng 50 – 60kg và vẫn đang nằm ở Việt Nam.
Các viên Cobalt Blue Spinel được cắt gọt theo kiểu Facet. Để có thể chế tác thành trang sức cũng có giá khá cao do rất khó để tìm được một viên đủ tiêu chuẩn.
Bảng giá Cobalt Blue Spinel
| Màu sắc | Carat | Giá (USD) | Nơi bán |
| Xanh cobalt rực rỡ | 0.04 – 0.37 | $120.00 – $1800.00 | Yavorsky |
| Xanh cobalt | 1.88 – 3.5 | $190.00 – $780.00 | Nish Gems |
| Xanh cobalt đậm | 1.75 – 5.02 | $295.00 – $890.00 | Nish Gems |
| Xanh cobalt có ánh tím | 0.53 – 4.08 | $134.00 – $1632,00 | Mineral Miners |
| Xanh cobalt có ánh xám nhẹ | 1.35 – 4.32 | $243.00 – $1520.00 | Mineral Miners |
Một số câu hỏi về Cobalt Blue Spinel
Viên Cobalt Blue Spinel lớn nhất hiện nay?
Blue Splendor được mệnh danh là viên Cobalt Blue Spinel quý hiếm và lớn nhất trên thế giới. Viên Cobalt Blue Spinel lớn nhất được biết tới này được cắt bởi Vladyslav Yavorskyy và được lưu giữ trong bộ sưu tập riêng của ông.
Giá của những viên Cobalt Blue Spinel tới từ Việt Nam có thể lên đến vài nghìn USD/carat. Kích thước tối đa của một viên Spinel xanh cobalt thường dưới một carat. Vì vậy, viên đá Blue Splendor này có giá cao ngất ngưởng là điều dễ hiểu.
Viên Blue Splendor sở hữu trọng lượng 13,28 carat, được phát hiện vào những năm 2000, tại mỏ đá quý ở Lục Yên, Việt Nam.
Với màu xanh lam thuần cùng độ tinh khiết cao, Blue Splendor nhận được khá nhiều lời khen ngợi và sự quan tâm của người sành nghệ thuật và những nhà sưu tập đá quý trên thế giới.
Tại sao Cobalt Blue Spinel quý đến thế?
Về mặt tính chất, đá Spinel thường có màu trong suốt. Tùy vào lượng tạp chất có bên trong thì viên đá này sẽ đổi màu tương ứng. Vì vậy mới có một nhận định cho rằng: “không phải viên spinel xanh nào cũng được gọi là quý hiếm”
Chỉ khi nào màu xanh chủ đạo tới từ chất Cobalt thay vì sắt thì viên Spinel mới được gọi là Spinel xanh Cobalt và độ quý hiếm tăng dần.
Sắc xanh của đá Spinel Việt đến từ khoáng chất Cobalt thường tươi sáng hơn so với những viên từ Sri Lanka, Úc hay Đông Phi.
Trên đây là những thông tin chi tiết về Cobalt Blue Spinel mà Tintrangsuc muốn gửi đến các bạn đọc giả. Hy vọng thông qua bài viết, bạn đã có cái nhìn tổng quát hơn về loại đá này. Đừng quên theo dõi và đón chờ nhiều bài viết hay hơn khác tại Tintrangsuc nhé!
